DE ARM DER WET

Hé België!

Vandaag een wat minder leuke blog, in tegenstelling met mijn luchtigere blog van vorige keer...
Onlangs liep ik voorbij de Candelaria kerk in het centrum van Rio. Mijn aandacht ging niet naar de kerk zelf, maar naar de acht silhouetten die geschilderd waren op de grond vlak voor de kerk. Deze herinneren aan de bloederige nacht van 23 juli 1993, toen een bende ex-politiemannen het vuur openden op een groep slapende straatkinderen. Acht jeugdigen tussen elf en twintig jaar lieten toen het leven. Ik werd even stil toen ik op het grote kruis hun namen zag staan. Het waren kinderen, net zoals de kinderen van op het project waar ik nu werk!

Deze kinderen worden als lastpakken en criminelen beschouwd, die moeten 'opgeruimd' worden. Ik spreek in de tegenwoordige tijd omdat dit nog steeds het geval is. De kinderen worden nog altijd brutaal behandeld door overheidsinstanties zoals de politie. Ze worden van de straat geplukt en naar een jeugdinstelling of jeugdgevangenis gebracht. Desondanks er daarbij sociale assistenten aanwezig zijn, blijken deze oppakpraktijken er nogal hardhandig aan toe te gaan. Vorige week kwam er een 13-jarig meisje naar het project met  een blauw oog. Dit zou het werk zijn van de politie.  Diezelfde week kwam er een 15-jarige  jongen naar het project met een gekneusde, opgezwollen hand. Er passeerden ook al twee kinderen met kogelwonden op het project. Steeds hetzelfde verhaal: politie.

Al zijn deze kinderen echte bengels, moet er dan zo gereageerd worden (lees: beschieten)?  Deze jongeren kunnen erg agressief uit de hoek komen maar hierop met geweld terug reageren is het foute voorbeeld, als je het mij vraagt.

De oppakpraktijken heb ik reeds zelf kunnen aanschouwen, toen ik gisteren meeging met de 'abordagem'. Met een minibus trokken we de straat op en gingen we op zoek naar straatkinderen. Aan het station 'Central' vonden we een heleboel slapende kinderen. Omdat we niet meteen bekende gezichten zagen, begon de opvoedster aan de kinderen uit te leggen wie we waren en hoe de organisatie werkte. Ze stelde hen voor of ze met ons wouden meekomen. In het midden van deze uitleg hoorden we plots iemand achter  ons zeggen: "Excuseer''. De man wrong zich meteen tussen ons  in en greep naar een van de kinderen. Van alle kanten kwamen er meer mensen aan die de kinderen, zonder er een woord aan vuil te maken, bij de arm namen en meesleurden naar een combi wat verderop. Eén van de kinderen verzette zich. De vrouw greep hem vast door haar arm om zijn nek te klemmen. Het draaide uit op een kleine worsteling, maar al snel gaf het kind zich gewonnen en liet hij zich naar de combi voeren. Enkele kinderen vluchtten weg; als gekken liepen ze de snelweg over. Ik stond maar wat verdwaasd te kijken. Vanbinnen raasde ik, maar ik hield me bedaard omdat de opvoedster, die dit soort situaties kent, ook niets uitbracht. Ik vroeg haar wel heel stil of we nu niets konden doen. De opvoedster vertelde me later dat we ons beter gedeisd hielden, want de politie zou ons ook kunnen oppakken voor het belemmeren van hun werk.

Foto door Tess Penne

Natuurlijk, de kinderen zouden niet op straat mogen leven. Er moet wat aan gedaan worden. De vraag is of deze oppakpraktijken het antwoord zijn. Moet dit dan ook op zo'n ruwe manier gebeuren?

Daarnaast blijft de vraag wat er daarna met deze kinderen gebeurt. Op welke plaatsen komen ze terecht?

De kinderen kunnen op twee plaatsen terecht komen. Hebben ze wat mispeuterd dan komen ze in de jeugdgevangenis terecht. In het andere geval gaan ze naar een jeugdinstelling.

Heel veel kinderen kunnen de dag zelf nog vluchten. De opvoedster vertelde me dat de kinderen zo makkelijk kunnen ontsnappen omdat de sociale assistenten een bepaald aantal  kinderen per  dag moeten oppakken. Echter, in de jeugdinstellingen zou er niet genoeg plaats zijn voor al deze kinderen... 

Hoe het er in zo'n instelling aan toegaat, weet ik niet precies. Desalniettemin vind ik zo'n gesloten instelling, waar de kinderen onder dwang worden geplaatst, niet de juiste oplossing. Kinderen hebben nood aan discipline maar ook aan warmte en geborgenheid. Dat laatste kunnen ze in een gesloten instelling maar moeilijk verkrijgen. Waarom werken ze niet aan gezinshereniging? Het enige dat ze nu lijken te doen, is de straat 'opkuisen'. 

Over de binnenzijde van een jeugdgevangenis kan ik wel wat meer vertellen, want een tijdje geleden bezocht ik een van de jeugdgevangenissen hier in Rio. Roberto, de 'vader' van Amar, gaat daar elke week langs om een bezinningsmoment met de jongeren te houden. Wij als zedige zieltjes mochten mee om te helpen.

Toen ik aankwam zag ik verschillende kopjes en handen verschijnen tussen de tralies. Vanuit hun cel keken de gevangenen erg nieuwsgierig naar het blanke 'blonde'  meisje, dat hun vertrouwde catechismusleraar vergezelde. We mochten plaats nemen in de eetzaal, de kinderen zouden dadelijk naar ons worden gebracht. Meteen bemerkte ik de grote, vochtige plekken op de muren. Naast mij stond een emmer met water, reeds helemaal gevuld door de druppels die vanuit het plafond naar beneden vielen.

Met het hoofd naar beneden gericht en de handen op de rug kwamen de kinderen de eetzaal binnen. Er werden christelijke verhalen verteld en gezongen. Daarna was er nog even tijd om vragen te stellen. De jongeren waren erg nieuwsgierig. Wat vind je van Brazilië? Hoe is het in België? De vraag of er sneeuw ligt hebben we trouwens reeds meerdere malen positief kunnen beantwoorden. Velen vragen me zelfs of ze mee naar België mogen. 

Na een korte vragenronde kregen de kinderen nog een zoetigheid voor ze weer terug geroepen werden. Plots kwam er een vrouw binnen en vroeg of 'nummer 152' er nog was. Had ik dat wel goed gehoord? Een mens (lees: kind) bij nummer noemen? Het gaf me een enorm koud gevoel. Alsof het geen persoon meer is. Dat zegt veel over de omgang met deze jongeren...

In het algemeen werden deze jeugdgevangenissen reeds meerdere malen aangeklaagd omdat ze overvol zitten, de hygiëne te wensen over laat en de kinderen er slecht behandeld worden. Er zijn al verschillende kinderen gestorven door wanpraktijken van de bewakers. Daarnaast wordt er in de gevangenissen bendevorming toegestaan., waardoor er ook veel rivaliteit en agressie heerst onder de gevangenen onderling. Jongeren die ervoor amper in aanraking kwamen met een van de drugsbendes, dienen in de gevangenis een kant te kiezen.

Deze gevangenissen blijken dus nog een grotere leerschool voor kleine crimineeltjes. Een straf dient om wat van te leren, om herhaling in de toekomst te voorkomen. Een straf zou niet mogen aanzetten tot meer van hetzelfde; meer geweld. Bovendien wordt er amper aan herintegratie gedacht. Na hun tijd te hebben uitgezeten, worden deze jongeren weer losgelaten in de maatschappij met nog meer woede in zich dan voorheen...

Op deze manier wordt het probleem natuurlijk niet opgelost. Zo krijgen de kinderen geen betere toekomst. De overheid lijkt hen enkel maar te willen verjagen uit de publieke plaatsen, want alles moet in orde zijn voor de naderende Wereldbeker en Olympische spelen.

Hier kan ik zelf niets tegen inbrengen. Zelfs AMAR en andere NGO's staan hier machteloos tegenover. Het enige dat ik kan doen, is de buitenwereld informeren. Zonder deze oppakpraktijken zou Amar veel beter zijn werk kunnen doen en meer kinderen bereiken... Een beter leven voor deze kinderen kan pas echt wanneer de overheid zijn prioriteiten en methoden verandert.

Wie van jullie wil meehelpen om internationale druk uit te oefenen op de overheid, kan onderstaande link volgen om de petitie te tekenen tegen de brutale oppakpraktijken. Allemaal samen kunnen we wel een verschil maken!
Klik hier om de petitie te tekenen! (Rechts, bij het onderste roze blokje waar "assine" opstaat dien je achtereenvolgens je naam, email, land en postcode op te geven. Vervolgens op assine klikken en klaar is kees!)

Dank jullie wel! 

Jolien

Klik hier voor foto's 

Voor wie zin heeft, hieronder nog enkele videofragmenten met betrekking tot deze blog:

*Politiegeweld tegen de indiaanse bevolking. Sinds januari 2013 was te Rio de Janeiro een Indiaanse bezetting aan de gang naast het reusachtige voetbalstadium Maracaña . Dit deel is effectief Indiaans gebied en was een steen op de weg van de ontruimingsacties van de deelstaatregering en stadsbestuur van Rio. Op 22 maart 2013 werd deze plek gewelddadig ontruimd door middel van traangas, rubberkogels en tasers. 

Videofragment ontruiming Maracana

*Carandiru. Deze film is gebaseerd op de waargebeurde feiten rond de opstand en slachtpartij die zich afspeelde in een gevangenis in São Paulo. Er vielen 111 doden, 107 werden gedood door de politie. De film is opgenomen in de gevangenis zelf, daarna werd deze gevangenis gesloopt.  Het geeft een beeld van het leven in een gevangenis in Brazilië (geen jeugdgevangenis)... 

*Last Stop 174: Deze film kennen al de kinderen op het project. Een straatjongen, die ook aanwezig was bij de slachtpartij in Candelaria maar dit overleefde, kaapt op latere leeftijd een bus... Gebaseerd op waargebeurde feiten. Hierover bestaat ook een documentaire.